Pankreas Kanseri

Pankreas Kanseri Nedir?

Pankreas kanseri, karın boşluğunun arkasında yer alan ve sindirim enzimleri ile insülin gibi hormonları üreten pankreas adlı organın hücrelerinden kaynaklanan kötü huylu bir tümördür. En sık rastlanan tipi pankreas kanal hücrelerinden gelişen “duktal adenokarsinom”dur. Bu kanser türü, genellikle geç belirti verdiğinden çoğu zaman ileri evrede teşhis edilir ve bu nedenle tedavisi en zor olan kanser türlerinden biri olarak kabul edilir. Pankreasın baş, gövde veya kuyruk bölgesinde gelişebilen bu tümörler, çevre organlara hızla yayılabilir ve genellikle akciğer, karaciğer veya periton gibi uzak organlara metastaz yapabilir. Erken evrede teşhis edilmesi zordur çünkü belirtileri belirsizdir ve diğer mide-bağırsak hastalıklarıyla karıştırılabilir. Ancak bazı biyobelirteçler, görüntüleme yöntemleri ve risk faktörleri göz önünde bulundurularak tanıya ulaşmak mümkündür.

Pankreas Kanseri Türleri

• Duktal Adenokarsinom: En yaygın pankreas kanseri türüdür ve pankreas kanal hücrelerinden köken alır.
• Endokrin Tümörler (Nöroendokrin): Daha nadirdir ve hormon salgılayabilirler (örneğin insülinoma, gastrinoma).
• Skuamöz Hücreli Karsinom: Çok nadir görülür ve genellikle kötü seyirlidir.
• Kistik Neoplazmlar: Pankreasta içi sıvı dolu kistik yapılarla ortaya çıkar.

Pankreas Kanseri Nedenleri ve Risk Faktörleri

• Sigara Kullanımı: Pankreas kanseri riskini yaklaşık 2-3 kat artırır.
• Genetik Yatkınlık: Ailede pankreas kanseri öyküsü olan bireylerde risk artar.
• Kalıtsal Sendromlar: BRCA2, Lynch sendromu, Peutz-Jeghers sendromu gibi kalıtsal hastalıklar
• Kronik Pankreatit: Uzun süreli pankreas iltihabı zemininde gelişebilir.
• Şeker Hastalığı (Diyabet): Yeni tanı konmuş diyabet bazen pankreas kanserinin ilk belirtisi olabilir.
• Obezite ve sağlıksız beslenme: Yüksek yağlı diyetler ve hareketsiz yaşam tarzı riski artırır.

Pankreas Kanseri Belirtileri

• Sarılık (gözlerde ve ciltte sararma)
• Karın ve sırt ağrısı
• İştahsızlık ve hızlı kilo kaybı
• İdrarda koyulaşma, dışkıda açıklık
• Mide bulantısı, hazımsızlık
• Diyabetin aniden başlaması
• Karın şişliği, yorgunluk
• İleri evrede kan pıhtılaşma bozuklukları

Pankreas Kanseri Evreleri

• Evre I: Tümör pankreasla sınırlıdır, lenf nodlarına veya uzak organlara yayılmamıştır.
• Evre II: Tümör yakın lenf düğümlerine yayılmıştır ancak uzak metastaz yoktur.
• Evre III: Tümör ana damarlar gibi çevre yapılara invazyon göstermiştir.
• Evre IV: Uzak organlara (karaciğer, akciğer gibi) metastaz yapmıştır.

Tanı Yöntemleri

• BT (Bilgisayarlı Tomografi): En sık kullanılan görüntüleme yöntemidir.
• MR (Manyetik Rezonans): Tümörün yayılımı hakkında detaylı bilgi sağlar.
• Endoskopik Ultrasonografi (EUS): Pankreas detaylı incelenir, gerekirse biyopsi alınır.
• CA 19-9 Tümör Belirteci: Kan testinde yüksek çıkması pankreas kanseri şüphesini destekler.
• PET-CT: Metastaz değerlendirmesi için kullanılır.

Tedavi Seçenekleri

• Cerrahi: Tümör çıkarılabiliyorsa "Whipple ameliyatı" en sık uygulanan yöntemdir.
• Neoadjuvan Tedavi: Ameliyat öncesi tümörün küçültülmesi amacıyla kemoterapi/radyoterapi uygulanabilir.
• Adjuvan Tedavi: Cerrahi sonrası nüksü önlemek için uygulanan tedavilerdir.
• Kemoterapi: Özellikle ileri evre hastalarda uygulanır (örn. FOLFIRINOX protokolü).
• Hedefe Yönelik ve İmmünoterapiler: Genetik mutasyonlara göre bazı vakalarda kullanılabilir.

Korunma Yolları

• Sigara ve alkol tüketiminden kaçınmak
• Sağlıklı ve dengeli beslenmek, ideal kiloda kalmak
• Fiziksel olarak aktif bir yaşam tarzı sürdürmek
• Diyabet ve kronik pankreatit gibi hastalıkları kontrol altında tutmak
• Aile öyküsü olan bireylerde genetik danışmanlık ve düzenli tarama

Sonuç

Pankreas kanseri, sinsi seyreden ve genellikle geç tanı alan ciddi bir hastalıktır. Sarılık, kilo kaybı ve karın ağrısı gibi belirtiler dikkate alınmalıdır. Erken tanı konulduğunda cerrahi ve kemoterapi gibi yöntemlerle yaşam süresi ve kalitesi artırılabilir. Risk faktörlerinden uzak durmak ve belirtiler konusunda bilinçli olmak hayat kurtarıcı olabilir.